آسپارتام
آشنایی با شیرین کننده ای مصنوعی به نام آسپارتام
آسپارتام (Aspartame) یک شیرین کننده ی مصنوعی کم کالری است که دهه هاست به عنوان جایگزینی برای کاهش مصرف قند و شکر استفاده می شود. این افزودنی در دنیای تجارت به نام های گوناگونی همچون Sugar Twin، Nutra Sweet و یا Equal (Blue Packet) نیز شناخته می شود. این شیرین کننده، مصنوعی در نظر گرفته می شود چرا که از ترکیب دو آمینواسید فنیل آلانین و آسپارتیک اسید در یک واکنش شیمیایی به وجود آمده است و در حین مصرف، جهت استفاده در ساخت و سنتز پروتئین ها به این دو آمینواسید تجزیه می شود. افزون بر آسپارتیک اسید و فنیل آلانین، هضم و تجزیه ی Aspartame مقدار کمی متانول تولید می کند. متانول به طور طبیعی در میوه و سبزیجات نیز یافت می شود. جالب است بدانید مقدار متانول حاصل شده از یک نوشیدنی شیرین شده با آسپارتام، به طور تقریبی پنج تا شش برابر کمتر از مقدار حاصل شده از آب گوجه فرنگی در یک حجم یکسان است. کمی بالاتر اشاره کردیم از این شیرین کننده به عنوان جایگزینی برای کاهش استفاده از شکر استفاده می شود، شاید برایتان سوال شود با وجود کالری مشابه در این دو ماده، چرا ازAspartame به عنوان جایگزین شکر استفاده می شود؟ درست است که این دو ماده کالری نزدیک به یکدیگر دارند اما باید توجه داشت آسپارتام حدود 200-180 برابر شیرین تر از شکر است و از این رو مقدار دوزیج بسیار کمتری از آن در مقایسه با شکر مصرف می شود.
تاریخچه آسپارتام
این شیرین کننده به طور اتفاقی در سال 1965 توسط جیمز ام. شلاتر اختراع شد. شلاتر در حال تحقیق بر روی داروی ضد زخم معده بود که به صورت کاملا اتفاقی در روند تحقیق خود، مقداری از این ترکیب را چشید و طعم فوق العاده شیرین آن را کشف کرد. این ماده در سال 1981 توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)تایید شد و امروزه از آن به عنوان جایگزین قند در بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها استفاده می شود.
آسپارتام در نوشابه های رژیمی
همانطور که اشاره شد این شیرین کننده کالری پایین و شیرینی بالایی دارد از همین رو یک شیرین کننده مناسب برای تولید نوشابه های رژیمی و چای های بدون قند است. همین ویژگی به تولید کنندگان این امکان را می دهد تا نوشیدنی هایی با طعم شیرین و دلپذیر تولید کنند که این مورد گزینه ی مناسبی برای کسانی می باشد که به دنبال کاهش وزن یا کنترل قند خون هستند.
آسپارتام در صنایع غذایی
افزون بر مصرف آن در تولید نوشیدنی های رژیمی، این ماده در تولید محصولات غذایی دیگر نیز کاربرد دارد.
- در تولید انواع نوشیدنی ها همچون آب های طعم دار و آبمیوه های سبک
- در محصولات لبنی همچون ماست های سبک و شیرهای کم چرب
- در محصولاتی نظیر پودینگ های بدون شکر، آدامس، سس و چاشنی های مختلف
- در خمیردندان و داروهایی نظیر قطره های سرفه و ویتامین های جویدنی
در غذاها و نوشیدنی های آماده و همچنین بسته های رومیزی، معمولا با دیگر شیرین کننده ها یا اجزای غذا مخلوط می شود تا طعم کلی را تقویت کند و طعم تلخ را به حداقل برساند. خوب است بدانید قرار گرفتن این شیرین کننده در دمای بالا و در مدت طولانی سبب از دست رفتن شیرینی آن می شود پس بهتر است از آن در غذاهایی که نیاز به پخت طولانی دارند استفاده نشود.
آسپارتام و دیابت
خوردن غذاها و نوشیدنی های فرآوری شده با آسپارتام می تواند به افراد مبتلا به دیابت کمک کند تا از خوردن غذاهای شیرین بدون اینکه بر سطح قند خون تاثیر منفی بگذارد لذت ببرند. این شیرین کننده به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است و تا کنون مطالعات صورت گرفته تاثیر آن بر روی سطح خون یا انسولین را نشان نداده است. به طور کلی این ماده برای افراد مبتلا به دیابت خطری ندارد با این حال خواندن برچسب روی محصولات حاوی Aspartame را جدی بگیرید چون ممکن است حاوی موادی باشند که قند خون را افزایش دهند. به عنوان مثال محصولاتی که برچسب بدون قند برروی آن ها خورده است ممکن است با این شیرین کننده شیرین شده باشند اما از طرفی حاوی آرد سفید باشند. همینطور نوشابه های رژیمی نیز ممکن است حاوی دیگر افزودنی های شیمیایی باشند که برای سلامتی شما مضر باشد.
سایر شیرین کننده های مصنوعی
علاوه بر آسپارتام سایر شیرین کننده های مصنوعی از جمله ساخارین، سوکرالوز و آس سولفام پتاسیم در صنایع غذایی به عنوان شیرین کننده های کم کالری و همچنین جایگزینی برای شکر در نظر گرفته می شوند. تقریبا در اکثر محصولات فرآوری شده شکر استفاده می شود و استفاده ی بی رویه از آن سبب افزایش وزن و دیگر مشکلات برای سلامتی می شود. شیرین کننده های مصنوعی به افراد کمک می کنند در رژیم غذایی خود از طعم شیرین محصولات لذت برده و در عین حال کالری مصرفی خود را تحت کنترل داشته باشند.
عوارض جانبی آسپارتام
تنها عارضه جانبی تایید شده توسط این ماده، تشدید یک اختلال ژنتیکی نادر به نام فنیل کتونوری (PKU) است. در این بیماری افراد توانایی هضم اسید آمینه فنیل آلانین را ندارند بنابراین این اسید آمینه در بدنشان تجمع می یابد. از آنجایی که اسید آمینه فنیل آلانین در ترکیب آسپارتام وجود دارد، مصرف آن ممکن است سبب توقف عبور مواد شیمیایی ضروری گردد.
سازمان FDA این افزودنی را ایمن اعلام کرده است با این وجود مقدار مشخصی برای مصرف آن در نظر گرفته است. میزان مصرف روزانه قابل قبول Aspartame، 50 میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن است. شرکت یکتا شیمی آزما مفتخر است با داشتن تیم فنی مجرب و دانش علمی بالا همواره در رفع چالش های احتمالی در کنار شما باشد. برای اطلاعات بیشتر راجع به این ماده ی کاربردی با تیم فنی یکتا شیمی آزما در ارتباط باشید.