زایلن

زایلن (Xylene)

زایلن چیست؟

زایلن (Xylene) یا زایلول (Xylol) هیدروکربنی است که به شکل مایعی بی رنگ و شفاف با بوی شیرین می باشد که به راحتی آتش می گیرد. این ماده به طور طبیعی در نفت، ذغال سنگ و چوب وجود دارد. در صنایع شیمیایی زایلن را از نفت تولید می کنند. از نظر حجم تولید یکی از 30 ماده شیمیایی برتر تولید شده در ایالات متحده می باشد. از زایلول به طور گسترده در صنعت و فناوری پزشکی به عنوان حلال استفاده می شود. این ماده از خانواده ترکیبات آروماتیک است که دارای فرمول شیمیایی (CH₃)₂C₆H₄ می باشد؛ در صنایع شیمیایی به "دی متیل بنزن" معروف است زیرا که از یک حلقه شش کربنی تشکیل شده که دو گروه متیل به آن متصل می باشند. سه فرم از زایلن وجود دارد که در این سه فرم، گروه های متیل بر روی حلقه بنزن متفاوت هستند و به آن ها ارتو زایلن (o-xylene)، متا زایلن (m-xylene) و پارا زایلن (p-xylene) می گویند. درواقع این اشکال مختلف، همان ایزومرهای Xylene می باشند. زایلن تجاری به طور معمول حاوی حدود 40-65٪ m-xylene و تا 20٪ حاوی o-xylene و p-xylene و ethylbenzene است. این ماده پس از ورود به محیط به سرعت از خاک و آب های سطحی به هوا تبخیر می شود و در هوا طی چند روز توسط نور خورشید، به مواد شیمیایی دیگر تجزیه می گردد. همچنین توسط میکروارگانیسم هایی که در خاک و آب وجود دارند، تجزیه می شود. تنها مقدار کمی از این ماده در گیاهان، ماهی ها، صدف ها و سایر حیواناتی که در آب های آلوده به زایلن زندگی می کنند، تجمع پیدا می کند. برخی از مواد غذایی همچون، فراورده های گوشتی، تخم مرغ، نان، شیر، سیب زمینی، آجیل و سبزیجات سبز حاوی مقادیر کمی از Xylene و یا سایر هیدروکربن ها هستند.

 

کاربرد زایلن در صنایع مختلف

این ماده کاربرد گسترده ای هم به صورت خالص و هم به صورت ترکیبی (ترکیبی از ایزومرهای مختلف آن) دارد. این ترکیب به عنوان حلال در صنایع رنگ، چاپ، جوهر، لاستیک، چسب، چرم و ... استفاده می گردد. 

چرا از زایلن به صورت یک حلال بسیار موثر در صنایع استفاده می شود؟ خواص شیمیایی این ماده به آن اجازه می دهد تا دیگر ترکیبات را به سرعت در آب حل کند. این یک مزیت فوق العاده است که این ماده نسبت به سایر حلال ها دارد (دیگر حلال ها تمایل ضعیفی به حل شدن در آب دارند از این رو به وجود آوردن محلول های موثر را دشوار می کنند). برای مثال در صنعت رنگ، از این توانایی چشمگیر Xylene برای حل کردن سایر حلال ها استفاده می کنند و آن را به یک گزینه کلیدی در رقیق کننده های رنگ و محصولاتی که سبب حذف لکه ها، باقی مانده ها و چسب ها می شوند، تبدیل می کند. همچنین به مقدار کم ممکن است در سوخت هواپیما و بنزین یافت شود. در ادامه به برخی از کاربردهای این ماده اشاره می کنیم.

 

  1. کاربرد در بافت شناسی

از زمان های گذشته این ماده در پردازش و رنگ آمیزی بافت ها در آزمایشگاه های بافت شناسی کاربرد ویژه ای داشته است. برای تکنسین های هیستوپاتولوژی بررسی این بافت ها در زیر میکروسکوپ بسیار حائز اهمیت می باشد. آن ها با مشاهده این بافت ها تشخیص می دهند که بیماری وجود دارد یا خیر. در پردازش بافت، بافت باید در محیطی همچون پارافین قرار بگیرد تا بدون آسیب رساندن به بافت، بتواند بریده شود. سپس بافتی که در پارافین ثابت شده است، کم آب می شود و با افزایش درجه الکل، آب از بافت خارج می شود اما الکل با پارافین قابل اختلاط نمی باشد (این دو نمی توانند به خوبی با یکدیگر مخلوط شوند). زایلن ماده مناسبی برای این فرآیند می باشد و به شدت با پارافین قابل اختلاط است. هنگامی که بافت ها در معرض Xylene قرار می گیرند به راحتی شفاف می شوند. همچنین این ماده به حذف موم باقی مانده از اسلایدها کمک می کند و به عنوان یک عامل پاک کننده نقش خود را به خوبی ایفا می کند.

 

  1. کاربرد زایلن به عنوان روان کننده

این ماده خاصیت روان کنندگی قوی دارد از همین رو از آن در روغن ترمز و روغن موتور استفاده می کنند. در تولید محصولات گوناگونی همچون چسب ها، درزگیرها، ضد یخ ها، موم ها، رقیق کننده های مو و روان کننده های نفتی موتور زایلن یک عنصر مهم به شمار می آید.

 

  1. کاربرد آن در درزگیرهای بتن

همانطور که گفته  شد زایلول مایعی شفاف و بی رنگ و یک حلال بسیار عالی می باشد. از آنجایی که این ماده توانایی بالایی در حل کردن انواع مواد دارد، آن را به یک گزینه ی ایده آل و مناسب برای درزگیرهای بتن نازک تبدیل می کند.

 

  1. کاربرد زایلن در رنگ ها و رزین

Xylene یک ماده ی کاربردی و مفید در نقاشی نیز است. کاربرد آن در لعاب، رنگ های نازک کننده، رزین های آلکیدی و لاک ها می باشد. در اغلب موارد از آن به عنوان یک رقیق کننده در رنگ های تخصصی استفاده می کنند. این ماده شیمیایی بسیار شبیه تولوئن می باشد اما سرعت تبخیر آن به طور تقریبی پنج برابر کندتر است.

 

نکاتی که بهتر است به هنگام استفاده از زایلن به آن توجه داشته باشید

  • در صورت نشت این ماده، فورا از آن منطقه خارج شوید.
  • قرار گرفتن در معرض استنشاق حاد (به مدت کوتاه) با این ماده، می تواند سبب تحریک چشم ها، گلو و بینی، اثرات عصبی و گوارشی در انسان شود.
  • قرار گرفتن در معرض استنشاق مزمن (به مدت طولانی) می تواند سبب تحریک سیستم عصبی مرکزی (CNS) و بروز سردرد، سرگیجه، لرزش، خستگی و ناهماهنگی شود.
  • اگر محصولات حاوی این ماده روی پوست ریخته شود، ابتدا مقدار اضافی آن را پاک کرده و سپس آن ناحیه را با آب و صابون تمیز کنید.
  • قبل از شروع کار با Xylene، به طور کامل اطمینان حاصل کنید که تمام منابع قابل اشتعال از جمله سطوح داغ، شعله های باز و نقاطی که ممکن است در آنجا جرقه ای رخ دهد را از آن مکان حذف کرده اید.
  • در مکانی که از این ماده استفاده می کنید حتما قبل از شروع کار، تابلوی «سیگار ممنوع» را نصب کنید.

 

به طور کلی زایلن یک ماده کلیدی در بسیاری از محصولات روزمره همچون سوخت حمل و نقل، سیلرهای ساختمانی، رنگ ها و ... است. این ترکیب به بهبود مسافت پیموده شده بنزین کمک کرده و این امکان را می دهد که افراد در حالیکه سوخت کمتری می سوزانند، بتوانند بیشتر سفر کنند. حذف آن از بنزین سبب می شود عرضه گاز بیشتری نیاز باشد که در نتیجه تقاضای زیادی هم برای گاز ایجاد می شود و سبب تبدیل گاز به یک منبع کمیاب می گردد، در این شرایط زندگی اجتماعی ما محدود می شود. این ماده علاوه بر کمک به بهبود سبک زندگی، سبب رشد اقتصادی جهان نیز می شود. شرکت یکتا شیمی آزما با ارائه موادی باکیفیت و مقرون به صرفه، همواره در رفع چالش های احتمالی در کنار شما می باشد. جهت اطلاع از قیمت و خرید این ماده به بخش ارتباط با ما مراجعه نمایید .